Khi người mới bắt đầu học thiền, vấn đề thường được quan tâm nhất chính là: “Làm thế nào để thực hành thiền một cách chuẩn xác?” Thông qua những lời chỉ dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, vị thiền sư không đưa ra những định nghĩa giáo điều khó hiểu, nhưng lại đưa ra một phương pháp cực kỳ thực tế: hãy quan sát những gì đang xảy ra nơi thân và tâm, ngay trong giây phút này.
Trong hệ thống Ngài Mahasi cho người mới, tu tập không đồng nghĩa với việc tìm kiếm những trải nghiệm thanh thản hay tĩnh mịch khác thường. Hành thiền là quá trình phát triển cái nhìn thấu đáo. Khi thân chuyển động, biết có chuyển động. Khi tâm trí vận hành ý tưởng, hãy tỉnh thức về điều đó. Khi có khó chịu, biết khó chịu. Sự tỉnh giác này là yếu tố căn bản để hình thành tuệ giác.
Trong chỉ dẫn cho người sơ cơ, Ngài Mahāsi hằng ưu tiên những điều cơ bản nhất. Chuyển động của hơi thở thông qua sự phồng xẹp của cơ bụng, được chọn làm đối tượng chính vì nó luôn hiện diện và dễ nhận biết. Chỉ cần nhận diện rõ tiến trình “phồng, xẹp” một cách bền bỉ, tâm thức sẽ từ từ lắng dịu các vọng tưởng và trở nên thanh tịnh hơn. Dù tâm có xao lãng, chỉ việc ghi chú “nghĩ” và nhẹ nhàng tái tập trung. Đừng để sự bực bội hay nhu cầu phân tích làm gián đoạn việc thực hành.
Dựa trên tinh thần của phần lớn Ngài Mahasi bài giảng, vị thiền sư khẳng định yếu tố then chốt không phải là độ dài của thời khóa, mà là chất lượng của sự hay biết trong tỉnh thức. Việc thực hành đúng đắn trong thời gian ngắn có giá trị hơn nhiều so với việc ngồi lâu mà thiếu chánh niệm. Chính vì thế, hành giả sơ cơ không cần thiết phải gượng ép một cách cực đoan, mà cần xây dựng sự đều đặn và bền bỉ.
Điểm độc đáo nổi bật trong lộ trình Ngài Mahasi cho người mới chính là việc hành thiền không chỉ bó hẹp ở việc tọa thiền. Tỉnh giác được duy trì xuyên suốt trong cả đi, đứng, nằm và ngồi. Kể cả lúc ăn cơm, lau dọn hay thảo luận cùng người khác, miễn là duy trì được tỉnh thức, đó vẫn được tính là tu tập. Nhờ vậy, người hành giả dần học cách sống tỉnh thức giữa đời thường.
Bằng cách làm theo đúng tôn chỉ trong Ngài Mahasi bài giảng, người mới tập sẽ khởi sự nhận diện một quy luật trọng yếu: tất cả các pháp đều mang tính chất sinh và diệt. Cảm giác không ở mãi, suy nghĩ không ở mãi, cảm xúc cũng không ở mãi. Nhận thức này không phải kết quả của tư duy logic mà là từ sự chứng nghiệm thực tế. Nó góp phần làm tiêu tan sự clinging và những thói quen phản ứng của tâm ý.
Đối với người mới, con đường mà Ngài Mahasi cho người mới chỉ ra là con đường an toàn và chân thật. Đừng vội vã tin tưởng, cũng đừng nôn nóng click here chờ đợi thành tựu. Cốt lõi là ở sự thực hành chuẩn mực, quán sát liên tục và để trí tuệ tự động thăng tiến. Đây chính là điểm tinh yếu trong những lời huấn thị đơn sơ nhưng sâu sắc của Ngài Mahāsi.